“For small creatures such as we
the vastness is bearable only through love.”
Carl Sagan

De uitdaging van generaties

Wat moeten we met die beelden? Het smelten van de ijskappen accelereert, bosbranden ontstaan vaker en worden intenser, biodiversiteit neemt af in rap tempo, de productie van (wegwerp)plastic groeit nog steeds en er blijft politiek gesteggel en getreuzel. Er zijn zelfs mensen die zich afvragen of klimaatverandering, ecologische achteruitgang en de projecties voor onze gezamenlijke toekomst ‘echt’ zijn.

En je kunt het ze nauwelijks kwalijk nemen. Want we zijn een periode in gegaan waarin de ernst van de situatie nu echt lijkt door te dringen. Een moeilijke periode. Niet alleen omdat de volledige menselijke familie wordt geplaagd door het coronavirus – maar ook omdat dit het punt is waarop de ecologische situatie het slechtst is en het voorlopig nog slechter zal worden.

Nog slechter?

Het heeft allemaal te maken met momentum. Zelfs als je op je fiets stopt met trappen dan sta je niet meteen stil. En zelfs als wij morgen stoppen met vervuilen en beschadigen, dan is het probleem niet ineens weg.

Wat in gang is gezet zal nog lang effect hebben. Zélfs als we het vanaf nu perfect doen. Steeds meer mensen (en gelukkig ook bedrijven en overheden) beginnen dit in te zien. We staan voor de grootste en belangrijkste uitdaging die de mensheid ooit gekend heeft.

De ijskappen zullen mogelijk verdwijnen. Nog meer soorten zullen uitsterven. Het klimaat zal extremer worden. De zeespiegels zullen flink stijgen. Er zullen migratiestromen ontstaan, conflicten, instabiliteit. Problemen met voedselvoorziening, productieketens, schoon water en het handhaven van wereldvrede. Veel van deze gevolgen gaan wij meemaken. Misschien niet in onze achtertuin – maar misschien ook wel. En het is tijd dat we wakker worden.

Krijg je stress van nieuws over ecologische achteruitgang? Goed. Dat is een héle gezonde reactie. Dit is namelijk een existentiële bedreiging voor vrijwel alles waar je van houdt en voor lief neemt. We moeten omschakelen, en snel. Wij zijn de generatie die het tij moeten keren, en we zijn al hard op weg. We krijgen deze kans maar één keer en we moeten het zo goed mogelijk doen.

Dit zijn mijn tips wanneer je – net als veel anderen – worstelt met eco-anxiety.

1. Onderzoek waar je controle over hebt

Welke invloed heb jij op ecologische achteruitgang en ecologisch herstel? Het probleem met deze crisis is dat het overweldigend groot is én uitgesmeerd wordt over decennia. Hierdoor raken we verlamd. Maar het is belangrijk om steeds terug te komen bij jezelf, en steeds opnieuw te onderzoeken hoe jij een volgende stap kunt zetten. Hoe kun jij jouw negatieve impact verkleinen en je positieve impact vergroten?

Door te groeien in je eigen ecologische levensstijl doe je een paar dingen:

  1. Je hebt directe invloed op het probleem. Je invloed is dan misschien niet groot – het helpt je je kracht en enthousiasme ontwikkelen en een beetje vrij te komen van knagende schuldgevoelens.
  2. Je beïnvloedt en inspireert mensen om je heen. Doordat wij zonnepanelen op ons dak legden hebben zowel de buren als mijn ouders ook gekozen voor zonnepanelen. Mijn ouders hebben zelfs 3 keer zoveel panelen kunnen neerleggen dan wij!
  3. Je normaliseert nieuw gedrag. We kijken allemaal naar elkaar. Als jij laat zien hoe je een fijn leven hebt met minder vervuiling, gaan anderen dit normaler vinden en is de kans groter dat ze aanhaken.
  4. We beïnvloeden de volgende generatie. Hoe beter we onze kinderen leren omgaan met hun enige planeet, des te groter de positieve impact wordt.

Naast het aanpassen van je levensstijl heb je natuurlijk nog controle op andere manieren.

  • Jij bepaalt op welke politieke partijen je stemt. En deze stem heeft invloed op het beleid dat ons door de energietransitie leidt en investeert in herstel van ecosystemen.
  • Jij bepaalt aan welke bedrijven je je geld uitgeeft. Ik ben bijvoorbeeld erg blij dat we – sinds we elektrisch rijden – geen benzine meer kopen. En sinds we vegetarisch en meestal plantaardig eten geen winst opleveren voor de vervuilende bio-industrie.
  • Jij bepaalt of en hoe je wilt investeren in herstel van ecosystemen. Bijvoorbeeld door organisaties te steunen, CO2 te (over)compenseren door bomen te planten of te investeren in innovatieve oplossingen zoals The Ocean Cleanup.

Je eigen leven aanpassen is altijd de eerste en meest effectieve stap. Wees de verandering die je wilt zien in de wereld. Niet alleen vergroot je je impact – het helpt je ook het gevoel van onmacht en anxiety te verminderen omdat je daadwerkelijk iets kunt doen.

2. Benut je talenten – activisme heeft veel vormen

Als je denkt aan activisme dan denk je aan mensen als Greta Thunberg. Tegelijkertijd heeft niet iedereen het karakter dat past bij deze vorm van activisme. Kijk eens bij jezelf naar binnen en vraag je af: op welke manier kan ik mijn talenten en interesses inzetten om verandering teweeg te brengen?

Het punt is: we zijn allemaal activist, allemaal op onze eigen manier. Mijn activisme is schrijven en mensen inspireren met soChicken en het Broednest. Mijn pad is steeds meer mensen helpen om over hun obstakels heen te stappen richting liefde en compassie. Omdat ik zie dat dit een effectieve, duurzame weg is naar een betere samenleving voor ons allemaal.

Activisme vindt ook plaats in hoe je je gedraagt, hoe je praat, wat je doet (en niet doet).

  • Neem jij het voortouw bij het opzetten van een duurzaamheidscommissie op jouw werkplek?
  • Kies je ervoor alleen nog maar duurzame producten te verkopen?
  • Kies je ervoor om niet meer met het vliegtuig op vakantie te gaan?
  • Gebruik je jouw talenten om mensen te inspireren en ze aan het denken te zetten?
  • Help je andere mensen bij het verduurzamen van hun leven?
  • Etc.

Met spandoeken richting Den Haag lopen is één manier van activisme – eentje die soms nodig is. Maar het is vooral blijven vechten voor liefde in een wereld die af en toe donker lijkt. Hoe langer je het kunt volhouden, hoe beter. We hoeven niet op één dag alles te geven – we zullen nog decennia moeten vechten voor ecologisch herstel.

3. Rouwen is normaal (en nodig)

Wanneer je iets dierbaars verliest dan doorloop je een proces van rouw. Dit proces is nodig en kan niet worden overgeslagen. Je kunt het wel wegstoppen en uitstellen, maar uiteindelijk zul je het moeten doorlopen.

Rouw leidt uiteindelijk tot aanvaarding. En dit is de plek waar we steeds opnieuw terecht zullen moeten komen. Steeds als we worden geconfronteerd met nieuws over ecologische achteruitgang, worden we opnieuw blootgesteld aan verlies. En steeds zullen we het moeten verwerken. Want we verliezen veel. Deze planeet wordt nooit meer zoals ze was, dat staat vast.

Het is daarom belangrijk dat je jezelf de ruimte geeft om dit verlies te verwerken. Het gaat (persoonlijk gezien) namelijk niet alleen om het verlies van een diersoort of een ecosysteem. Het gaat om het verlies van een geprojecteerde toekomst – het verlies van een manier van leven. Van tradities en gewoontes waar we van houden.

In de transitie naar een daadwerkelijk duurzame samenleving zal geen steen onomgekeerd blijven. Alles zal veranderen in rap tempo. Het wordt eerst slechter voordat het beter wordt – een stuk slechter. Er is licht aan het einde van de tunnel. Maar het is een lange tunnel. En we hebben geen keus, er is geen andere uitweg. We moeten aanvaarden dat de oplossingen te laat komen voor veel dingen die we liefhebben. We gaan veel verliezen de komende decennia. Dat is geen verrassing – iedereen zag het aankomen. Maar het voelt anders wanneer je er daadwerkelijk in zit.

Zoals de coronacrisis en de nasleep ervan ons een paar jaar in ons greep heeft – zo zal ecologische achteruitgang dat de rest van ons leven doen. Het is – daadwerkelijk – de nieuwe normaal.

Dus geef jezelf de ruimte om te rouwen. En praat erover met anderen. Het zal je verbazen hoeveel mensen hiermee rondlopen, zeker in jongere generaties. We moeten dit verdriet de ruimte geven. Want we kunnen pas vooruit als we het nieuwe normaal durven aanvaarden. Alles wordt anders – en het is oké. We rapen onszelf bij elkaar en zetten gewoon de volgende stap vooruit.

4. Cultiveer je enthousiasme

Een crisis wil je liever vermijden als het kan – maar dat station is al lang en breed gepasseerd. Wat is de volgende optie? Zo goed mogelijk genieten van de rit.

Je weet vast wel hoe steeds meer mensen worstelen met het vinden van richting, betekenis en voldoening in hun leven. Nou – hier je is natuurlijke antwoord.  Zoek je richting? Gebruik je leven om ecologische achteruitgang te beperken én de aarde te herstellen, zet je in om leven te beschermen. Zie het als je roeping om – in kleine stappen, moment na moment – compassie en liefde uit te stralen richting alles dat leeft. Neem liefdevolle actie richting een samenleving die leven ondersteunt. Elke dag opnieuw – ook als het uitdagend wordt. Blijf koppig, blijf duwen, blijf doorgaan. Cultiveer je enthousiasme, benut je talenten, vergroot je kennis, ontwikkel je vaardigheden. Maak jezelf zo sterk en effectief als je kunt.

Deze crisis van ongekende proporties is je kans om te stralen. Om te verbinden met mensen, een gemeenschappelijk doel na te streven, om samen te komen en mooie dingen in beweging te zetten. De veranderingen gaan snel en er gaat heel veel goed. Voed jezelf met deze opwaartse energie en haak aan. De toekomst wordt niet zwart/wit – geen paradijs of apocalyps. De toekomst wordt – net als nu – een ingewikkelde toestand met van alles wat. Aan ons de taak om ervoor te zorgen dat die toestand vooral gebaseerd is op duurzaamheid, compassie, gelijkheid en respect voor alles dat leeft.

Dus worstel je met eco-anxiety of klimaatstress? Welkom bij de club. Wees blij – je brein functioneert geweldig. Duik niet weg, zet een stap. Laat je niet verlammen, laat je inspireren. Lap jezelf op, raap jezelf bij elkaar en beoefen activisme op de manier die bij jou past. In kleine stappen kunnen we alles voor elkaar krijgen. 

Het is tijd. Wat wordt jouw volgende kleine stap?

bron