Wat oorlogsbeelden met je psyche doen

De oorlog in Oekraïne domineert het nieuws en de beelden van de aanvallen op de steden worden in de journaals en op sociale media volop gedeeld. Is er een grens aan hoeveel van die beelden je aankunt? Hoe kun je voorkomen dat je mediagebruik schadelijk wordt?

Mensen reageren verschillend op het zien van de beelden en het lezen van nieuws over de oorlog in Oekraïne, vertelt mediapsycholoog Mischa Coster in gesprek met NU.nl. "De meest voorkomende reactie is angst. De oorlog komt dichtbij, het kan ons persoonlijk raken. Hoe je daarop reageert ligt aan je copingmechanisme. Je kunt bijvoorbeeld ineens veel extra informatie gaan zoeken, omdat dat je het gevoel geeft meer grip op de situatie te hebben: de illusion of control. Of je zoekt juist specifiek informatie die overeenkomt met een uitkomst of oplossing waar jij op hoopt. Dat heet dan de confirmation bias", legt Coster uit.

Een andere manier waarop angst tot uiting kan komen, is bevriezen. "Dan weet je niet wat je met jezelf en de situatie aan moet en raak je in een soort vacuüm van niets doen." Vluchten is ook een manier om met angst om te gaan. "Vluchten kan letterlijk zijn maar ook figuurlijk, dus dat je het nieuws helemaal niet meer tot je neemt."

Naast angst kunnen de beelden ook boosheid opwekken. "Dat kan heel ver gaan, bijvoorbeeld dat je besluit om mee te gaan vechten. Woede kan zich ook uiten in op sociale media anderen aanvallen. Agressief gedrag dus." Verdriet is ook een vaak voorkomende reactie. "Veel mensen proberen zich in te leven in de situatie van de slachtoffers. Empathie leidt tot die verdrietige gevoelens."

'Fake news vergroot je angstgevoelens'

Wie zoveel mogelijk informatie probeert in te winnen via sociale media, moet uitkijken, zegt Coster. Niet alles wat je tegenkomt, klopt en fake news vergroot je angstgevoelens. "Op sociale media zie je veel dingen, maar in je achterhoofd weet je dat het nep kan zijn. Dat creëert meer angst, omdat je gevoel van overzicht en controle hierdoor sterk vermindert."

Coster raadt daarom aan om niet te veel informatie bij de bron te gaan te zoeken of veel meer tijd door te brengen op sociale media dan normaal. "We worden met z'n allen bang gemaakt en van alle kanten beïnvloed. Heb vertrouwen in de reguliere nieuwsmedia en vertrouw erop dat die aan factchecking doen. Doseer je nieuwsinname en kijk niet de hele dag naar journaals of andere nieuwsmedia. Niet om naïef te zijn, maar om jezelf te beschermen."

In de journaals komen behoorlijk heftige beelden voorbij. Kun je afgestompt raken als je veel van dat soort beelden ziet? "Zeker", stelt Coster. "Het doet je minder en als je die beelden langere tijd ziet, gaan ook je eigen waarden en normen veranderen. Of je kunt er sneller agressief door worden. Die kant opschieten kan ook link zijn."

“Je kunt een bepaalde mate van geweld als normaal gaan zien, en daar moet je mee oppassen.”

Mischa Coster, mediapsycholoog

De mediapsycholoog verwijst naar een onderzoek waarin de gevolgen werden onderzocht van het bekijken van beelden van de aanslag op de Twin Towers. "Dat wees uit dat mensen die langdurig naar heftige beelden keken een significant hogere kans hadden om twee, drie jaar later psychische problematiek te ervaren, of zelfs posttraumatische stresssymptomen."

Ben je van slag geraakt door beelden of verhalen, dan adviseert de psycholoog om met een naaste te praten. "Zodat je je gevoelens kunt ventileren. Als je die negatieve emoties kwijt bent, ga dan gelijk iets anders doen, om te voorkomen dat je weer begint te malen."

bron